در این مطلب ، به بررسی علل و درمان کایفوزیس یا گوژپشتی می پردازیم . ستون فقرات طبیعی و سالم، دارای انحنایی به شکل s میباشد که در آن مهره‌های گردنی و کمری اندکی به سمت داخل، مهره‌های قفسه سینه‌ای کمی به سمت خارج انحناء دارند. این انحناء علاوه بر اینکه به توزیع یکنواخت وزن بدن کمک می‌کند، سبب میشود تا ستون فقرات قابلیت تحمل هرگونه فشاری را هم داشته باشد. در این میان هرچند قسمت تحتانی ستون فقرات، وزن بیشتری را تحمل می‌کند اما عملکرد هر بخش، وابسته به عملکرد مناسب سایر بخش‌ها است.
در صورتیکه هر یک از قوس های ستون فقرات کاهش یا افزایش یابد منجر به ناهنجاری و دفرمیتی میگردد.در ناحیه توراسیک یا پشتی ،چنانچه قوس افزایش یابد ،کیفوزیس یا قوز پشت نامیده میشود .
اگر زاویه قوس ناحیه پشتی در عکس رادیولوژی بیش از ۴۰ درجه باشد ، بیمار نیاز به جراحی دارد ولی در زوایای کمتر ،میتوان از بریس و تمرینات جامع فیزیوتراپی ،شامل تمرینات کششی، تقویتی و اصلاحی استفاده نمود .
قطعا در دنیای امروزه ،استفاده طولانی مدت از کامپیوتر و موبایل و عدم تحرک کافی منجر به ناهنجاری های ستون فقرات میگردد. عدم توجه به ارگنومی در هنگام کار یکی از دلایل ایجاد قوزناحیه پشتی می باشد.
• علائم و مشکلات کایفوزیس
• کوتاه شدن قد و قامت
• جلو آمدن سر و گردنFHP
• گرد شدن شانه ها
• خستگی مزمن و درد در گردن و پشت
• ایجاد نقاط ماشه ای
• کوتاهی و ضعف عضلات قفسه سینه
• شل و کشیده شدن عضلات پشتی
• کاهش انعطاف پذیری در حرکات چرخشی ستون فقرات
• کاهش حجم های ریوی و مشکلات تنفسی
• کاهش اعتماد به نفس به علت ظاهر ناخوشایند .
لازم به ذکر است شیوع کایفوزیس در دختران نوجوان بیشتر از پسران میباشد .دختران گاهی به علت خجالتی بودن در دوران بلوغ به حالت قوز شده نشسته یا راه میروند و والدین باید دقت لازم را داشته باشند .
علل ایجاد کایفوزیس
بروز این ناهنجاری میتواند مادرزادی ،اکتسابی و یا به دنبال بیماری و ضربه رخ دهد . در زیر به برخی از علل آن اشاره میشود.
• تروما‌ها یا ضربات شدید باعث شکسته شدن مهره‌ها و تغییر شکل آنها از حالت مکعبی به ذوزنقه‌ای شده و به خمیده شدن ستون فقرات و قوز شدن آن منتهی می‌شوند.
• در سالمندان، پوکی استخوان باعث کاهش مقاومت مهره‌ها در مقابل فشار شده و با کمترین ضربه باعث شکستگی مهره میشود و چه بسا حتی بدون ضربه با فشارهای معمولی باعث کلاپس یا توهم رفتگی مهره‌ها طی زمان میشود که در ابتدا باعث کوتاه شدن تدریجی قد می گردد.
• ضایعات توموری ستون فقرات نیز باعث تخریب مهره و تغییر شکل آن میشود.
• بیماری‌های عفونی مثل سل ستون فقرات و بروسلوز ستون فقرات هم باعث کلاپس مهره و در نهایت کایفوزیس میشود.
• بعضی بیماری‌های مادرزادی ستون فقرات نیز باعث عدم تشکیل مناسب شکل مهره‌ها میشود که در طول رشد کودک به تدریج خمیدگی وی را باعث میشود.
• بعضی بیماری‌های روماتیسمی و التهابی ستون مهره مثل اسپوندیلیت آنکیلوزان باعث فیوز شدن مهره‌ها به یکدیگر و خمیده شدن و عدم تحرک مناسب ستون فقرات میشود.
• عادات غلط نشستن طی دوران رشد باعث خمیده ماندن و قوز شدن ستون فقرات میشود. از دلایل دیگر بروز کایفوزیس بد نشستن می باشد. مثل: هنگام مطالعه، خیاطی و کارهای دستی و کار با کامپیوترو غیره. افسردگی، عدم تحرک و ثابت ماندن در وضعیت های غلط و استفاده از کوله های نامناسب ازجمله عوامل کمک کننده در ایجاد این عارضه هستند.
فیزیوتراپی در کایفوزیس
در مبحث درمان کایفوزیس دو جنبه متفاوت مطرح میگردد ،یکی از بین بردن درد و تریگر پوینت های ثانویه به پاسچر غلط ،و دوم اصلاح راستای بدن .
در مورد درد در بیماران با ناهنجاری کایفوز ،فیزیوتراپیست میتواند از مدالیته های ضد درد مانند تنس، اولتراسوند، گرما، سوزن خشک ،لیزر ،تکار و درمانهای دستی و آزاد سازی فاشیا استفاده نماید ،انتخاب نوع مدالیته بستگی به شدت مشکل مراجعه کننده ،سن و سایر محدودیت های فردی دارد .
در تمرین درمانی و اصلاح راستای ستون فقرات ورزش های کششی بسیار اهمیت دارند .همچنین ورزش‌های دامنه‌ی حرکتی به منظور افزایش حرکت مفاصلی که تشکیل دهنده‌ی ستون فقرات هستند،آموزش داده میشود .
تمریناتی برای افزایش استقامت عضلانی و در نتیجه وضعیت قرارگیری بدن در برنامه بیمار گنجانده خواهد شد.هرچه عضلات در نگه داشتن ستون فقرات بطور صحیح و بهتر عمل کنند، درد و خشکی کمتر و پاسچر فرد بهتر خواهد شد.
تمرینات مهم بعدی ،تمرینات تنفسی هستند که در مبحث اصلاح راستای ستون فقرات بسیار مهم هستند
فیزیوتراپیست بنا به میزان پیشرفت بیمار میتواند تمرینات را سخت تر کرده و از وسایلی مثل تراباند،چوب پیلاتس ،وزنه و … استفاده نماید .
شایان ذکر است بر حسب میزان کیفوزیس ،ممکن است از طرف پزشک برای بیمار بریس تجویز گردد .در ویدئو تهیه شده ،میتوانید تعدادی از تمرینات ورزشی مراجعه کننده گرامی فیزیوتراپی ایرانمهر را در همین رابطه مشاهده کنید .
